Zagadnienia poruszone w tekście:
Co na to Twoje serce/ Szybka likwidacja stresu?/ Jak to widzi nasz układ odpornościowy i oddechowy / Czy to w ogóle bezpieczne/ Żegnajcie toksyny/ Dobry sposób na schudnięcie?/ Podsumowanie
Sauna to wynalazek, który nie jest znany od wczoraj, ale mimo to wiele osób nie do końca zdaje się być świadomymi do czego tak naprawdę służy. Wydawałoby się, że skoro ludzie od wieków w różnych częściach świata w celach higienicznych, zdrowotnych, społecznych i duchowych korzystają z dobrodziejstw sauny suchej fińskiej (której nota bene wcale Finowie nie wynaleźli) lub łaźni parowej rzymskiej (tak, Rzymianie też jej nie wymyślili) to coś w tym musi być, bo jakby nie działało, to większość królów Polski jak Bolesław Chrobry czy Kazimierz Wielki by z niej nie korzystali. No chyba, że rację miał Stefan Batory, który kazał wszystko to zamknąć.
Co na to Twoje serce
W swoim wpisie skupie się przede wszystkim na saunie suchej (fińskiej), bo obecnie najwięcej osób w Polsce korzysta z niej na siłowniach, w hotelach i innych miejscach wypoczynkowych. Powszechne panujące przekonanie odradza korzystanie z sauny fińskiej osobom z ZNS (zastoinową niewydolnością serca) i innymi chorobami sercowo-naczyniowymi. Ma to związek z nietolerancją takich osób na wysokie temperatury (rzędu 80 -100 stopni Celsjusza). Natomiast przeprowadzone w tym kierunku badania nie potwierdzają tego przekonania. Pokazały natomiast, że stres cieplny, indukowany przez saunę na podczerwień lub w saunie fińskiej, powoduje adaptacje hormonalne oraz korzystny efekt sercowo-naczyniowy i metaboliczny. Kolejne badania również dowiodły, że mężczyźni, którzy korzystali z sauny 4–7 razy w tygodniu stwierdziły zmniejszone ryzyko nagłej śmierci sercowej o około 60%, demencji o 66% i choroby Alzheimera o 65% w porównaniu z korzystającymi tylko raz w tygodniu (przyp., że wszystkie badania, artykuły i inne teksty na które się powołuję, są wyszczególnione na dole artykułu).
Z uwagi na posiadanie około 2 mln saun na 5 mln ludności Fińscy naukowcy są nad wyraz aktywni w tej kwestii badania wpływu sauny na zdrowie. To oni przeprowadzili 16 miesięczne badanie na temat bezpieczeństwa korzystania z sauny. Po analizie 1631 zawałów serca mających miejsce w Helsinkach zauważono, że zaledwie 1,8% z nich miało miejsce w ciągu 3 godzin od skorzystania z sauny.
Ciekawe badanie przeprowadził również zespół z Kanady, który porównał 15 minutową sesję sauny z 15 minutowym wysiłkiem na bieżni, stwierdzając mniejsze obciążenie serca właśnie w czasie korzystania z sauny.
Nie ma wątpliwości, że istnieje wstępny dowód na to, że korzystanie z sauny wiąże się z niewielką poprawą ciśnienia krwi i innymi miernikami zdrowia sercowo-naczyniowego. Mimo, że wiele badań było bardzo małych i nie porównywało korzystania z sauny z innymi zabiegami, takimi jak inne terapie cieplne, ćwiczenia lub zmiany diety, nie zmienia to faktu, że obecne ustalenia są bardzo interesujące i nie wskazują na negatywne skutki sercowe poprzez korzystanie z sauny.
Szybka likwidacja stresu ?
Stres jest jedną z tych rzeczy, która mozolnie niszczy zdrowie psychiczne i fizyczne. Czy sauna może być jednym ze sposobów łagodzenia jego skutków? Wiele badań wskazuje, że jak najbardziej tak.
W jednym badaniu, w którym oceniano wpływ 4 tygodni sesji w saunie na 28 pacjentów ze zdiagnozowaną łagodną depresją, zgłoszono poprawę dolegliwości fizycznych (somatycznych), poprawę wyników głodu oraz poprawę wyników relaksacji na subiektywne dolegliwości somatyczne, depresję, głód i relaksację w grupie saunowej w porównaniu z grupą kontrolną, która relaksowała się leżąc na łóżku. Psychologiczny wpływ kąpieli w saunie może wynikać z kombinacji kilku czynników, które obejmują uwalnianie endorfin (hormonów szczęścia) i innych związków działających przeciwlękowo, regulują czynność hormonalną w czasie stresu, redukcje stresu psychicznego, relaksacje czy polepszenie snu.
Do ciekawych wniosków doszli Japończycy, którzy wykazali, że mężczyźni przesiadujący od 4 do 7 sesji w saunie w tygodniu mieli 78% mniejsze ryzyko rozwoju psychozy w przyszłości w porównaniu z mężczyznami, którzy mieli tylko 1 sesję w saunie tygodniowo.
Jak to widzi nasz układ odpornościowy i oddechowy
Według naukowców z Austrii regularne korzystanie z sauny zmniejsza o 50% prawdopodobieństwo przeziębienia. Przebadali oni 50 osób, z czego połowa chodziła regularnie do sauny. W obu grupach rejestrowano częstotliwość, czas trwania i nasilenie przeziębienia przez sześć miesięcy. W grupie osób korzystających z sauny było znacznie mniej przypadków przeziębienia. Średni czas trwania i średnia ciężkość przeziębienia nie różniły się jednak znacząco między grupami.
Przeprowadzone badania pokazały też pewną poprawę u osób chorych na POChP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc) czy posiadających alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa.
Czy to w ogóle bezpieczne
Jak z większością rzeczy – jest to zależne od tego w jaki sposób z sauny korzystamy. Oczywiście zdarzają się poparzenia, omdlenia, podrażnienia choćby skóry i oczu. Jest to jednak związane najczęściej ze zbyt długim siedzeniem w saunie lub zbyt dużej temperaturze samej sauny.
Jeśli chodzi o śmierć, ryzyko jest minimalne i np. roczny wskaźniku zgonów w saunach w Finlandii i Szwecji wynosi odpowiednio 0,06 i 2 na 100 000 mieszkańców, przy czym połowa lub więcej wszystkich zgonów dotyczyła bycia pod wpływem alkoholu.
Trochę inaczej ma się sprawa z niekorzystnym wpływem sauny na upośledzenie liczby plemników, koncentrację i ruchliwość oraz regulację genów, które dowiedziono w badaniu na 10 mężczyznach korzystających z sauny przez okres 3 miesięcy. Jedyny sposób aby wszystko wróciło do normy było zrezygnowanie z tej formy aktywności na co najmniej pół roku. Dlatego być może jeśli starasz się od dłuższego czasu o dziecko, zrezygnuj z regularnych wizyt w saunie.
Ponad to, podczas korzystania z sauny pamiętaj zatem o kilku rzeczach:
- Nie pij alkoholu przed, ani tuż po skorzystaniu z sauny.
- Nie siedź w saunie dłużej niż 15 do 20 minut – większych korzyści nie będziesz miał.
- Po skorzystaniu z sauny stopniowo ochładzaj swój organizm.
- Po każdej saunie wypij od 2 do 4 szklanek zimnej wody.
- Nie korzystaj z sauny, gdy jesteś chory, a jeśli poczujesz się źle po prostu wyjdź.
Żegnajcie toksyny
Pora na kolejny mit. Niestety powszechnie panująca opinia, że sauna może usuwać toksyny z organizmu nie jest poparta żadnymi mocnymi dowodami. To prawda, że pocenie się występuje podczas korzystania z sauny, ale nie ma badań naukowych, które dowodzą, że pocenie się odtruwa organizm. Alkohol, rtęć i glin, są usuwane głównie przez nerki, wątrobę i jelita. Ich usuwanie pocąc się jest natomiast bardziej niż znikome (no i nie są to toksyny). chociaż pot zawiera śladowe ilości substancji uważanych przez nas za toksyczne, jego głównym celem jest ochłodzenie cię. A jak chciałbyś wypocić codzienną dawkę ołowiu czy rtęci, potrzebowałbyś kilkudziesięciu wizyt w saunie. CODZIENNIE.
Istnieją natomiast ciekawe badania na to, że toksyczne chemikalia i ksenobiotyki, takie jak polibromowane etery difenylowe (PBDE), środki zmniejszające palność, pestycydy chloroorganiczne, bisfenol-A (BPA) i ftalany, mogą być wydalane poprzez pocenie się w ilościach przekraczających wydalanie z moczem – zawsze coś.
Warto natomiast dodać, że podczas pocenia się w saunie tracimy sporą dawkę sodu i 2 wizyty po 15 minut powodują, że średnio (zależnie oczywiście od masy i objętości ciała) 1 g sodu zostaje wydalanych z naszego organizmu, czyli w przeliczeniu 2.5 g soli, co jest na pewno korzystne dla przeciętnego Polaka, który tej soli spożywa za dużo.
Dobry sposób na schudnięcie?
To może chociaż sauna da nam schudnąć? Kolejnym mitem na temat korzystania z sauny jest to, że prowadzi ona do utraty wagi. Po skorzystaniu z sauny można stracić około pół kilograma, ale utrata masy ciała wynika z utraty płynów, a nie tłuszczu. Nie pomaga też pośrednio wytwarzając wydatek energetyczny. Niestety przytaczane niekiedy dane mówiące o 300 kcal w ciągu półgodzinnej sesji są niestety naciągane, a wartości jakie są najczęściej podawane to 100-150 kcal. Wartości znikome dla osoby, która chce zredukować tkankę tłuszczową.
Podsumowanie
No dobrze, wypunktujmy sobie co na pewno wiemy:
- Sauna pozytywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy.
- Sauna to dobry sposób na relaksacje i odprężenie.
- Regularne korzystanie z sauny zmniejsza prawdopodobieństwo złapania przeziębienia nawet o 50%.
- Godzinna sesja sauny spala jedynie 200-300 kcal. A przecież przeciętnie korzystamy z sauny przez 20-30 minut.
- Korzystanie z sauny jest jak najbardziej bezpieczne, pod warunkiem, że będziesz dobrze nawodniony.
- Pocenie się ma minimalny wpływ na usuwaniu jakichkolwiek substancji toksycznych z Twojego organizmu. Lepiej zadbać o nerki i wątrobę.
Wykorzystane prace, artykuły i badania:
Peräsalo, J. Traditional use of the sauna for hygiene and health in Finland. Ann Clin Res. 1988; 20: 220–223
Hannuksela, M.L.,Ellahham, S. Benefits and risks of sauna bathing. Am J Med. 2001; 110: 118–126
Kukkonen-Harjula, K. and Kauppinen, K. Health effects and risks of sauna bathing, J Circumpolar Health. 2006; 65: 195–205
Laukkanen, T., Khan, H., Zaccardi, F., Laukkanen, J.A. Association between sauna bathing and fatal cardiovascular and all-cause mortality events. JAMA Intern Med. 2015; 175: 542–548
Heinonen, I., Brothers, R.M., Kemppainen, J., Knuuti, J., Kalliokoski, K.K., Crandall, C.G. Local heating, but not indirect whole body heating, increases human skeletal muscle blood flow. J Appl Physiol (1985). 2011; 111: 818–824
Zeki Al Hazzouri, A. and Yaffe, K. Arterial stiffness and cognitive function in the elderly, J Alzheimers Dis. 2014; 42: S503–S514
Cox, N.J., Oostendorp, G.M., Folgering, H.T., and van Herwaarden, C.L. Sauna to transiently improve pulmonary function in patients with obstructive lung disease. Arch Phys Med Rehabil. 1989; 70: 911–913
Ernst, E., Pecho, E., Wirz, P., and Saradeth, T. Regular sauna bathing and the incidence of common colds, Ann Med. 1990; 22: 225–227
Nurmikko, T. and Hietaharju, A. Effect of exposure to sauna heat on neuropathic and rheumatoid pain. Pain. 1992; 49: 43–51
Masuda, A., Nakazato, M., Kihara, T., Minagoe, S., and Tei, C. Repeated thermal therapy diminishes appetite loss and subjective complaints in mildly depressed patients. Psychosom Med. 2005; 67: 643–647
Scoon, G.S., Hopkins, W.G., Mayhew, S., and Cotter, J.D. Effect of post-exercise sauna bathing on the endurance performance of competitive male runners. J Sci Med Sport. 2007; 10: 259–262
Pilch, W., Pokora, I., Szyguła, Z. et al. Effect of a single finnish sauna session on white blood cell profile and cortisol levels in athletes and non-athletes. J Hum Kinet. 2013; 39: 127–135
Papp, A. Sauna-related burns: a review of 154 cases treated in Kuopio University Hospital Burn Center 1994-2000. Burns. 2002; 28: 57–59
Laukkanen T., Kunutsor S., Kauhanen J., Laukkanen J. A. Sauna bathing is inversely associated with dementia and Alzheimer’s disease in middle-aged Finnish men. Age and Ageing. 2016
Laukkanen T., Khan H., Zaccardi F., Laukkanen J. A. Association between sauna bathing and fatal cardiovascular and all-cause mortality events. JAMA Internal Medicine. 2015;175(4):542–548. doi: 10.1001/jamainternmed.2014.8187